Ik had al best veel kemphanen gezien en gefotografeerd maar dat was nagenoeg altijd als de vogels in winterkleed waren en ze er allemaal zo'n beetje hetzelfde uitzien. De wens bestond dan ook om deze bijzondere vogels eens in zomerkleed te kunnen fotograferen met hun uitbundige verentooien en in allerlei verschillende kleurschakeringen, althans de mannetjes. En als dat dan ook nog zou gebeuren op hun baltsplaats, de zgn. arena dan zou het plaatje compleet zijn. Die wens kwam in het voorjaar van 2019 uit en daar gaat dit blog dan ook over.
De kemphaan is een steltloper die behoort tot de snipachtigen en het mannetje is een stuk groter dan het vrouwtje. Het gaat heel slecht met ze, hooguit enkele broedgevallen per jaar en hij is daarom in Nederland ook geplaatst op de rode lijst en in België is hij zelfs als broedvogel uitgestorven.
Kemphanen zijn in zoverre bijzondere vogels dat er sprake is van dimorfie (verschil in verschijningsvorm) binnen dezelfde sekse, n.l. de mannetjes (hanen). Bij dat verschil is er sprake van een totaal ander verenkleed, afwijkend van soortgenoten binnen dezelfde groep en sekse. Iets dat je ook bij buizerds ziet. Maar bij kemphanen is ook de rol die ze afzonderlijk vervullen binnen de groep afwijkend van elkaar. Zo is er sprake van territoriale mannetjes die binnen de groep in de arena de baas spelen en met de meeste vrouwtjes paren. Deze mannetjes zijn over het algemeen donker gekleurd met veel zwart en rode kleuren in de veren. Daarnaast heb je de zgn. satelliet mannetjes. Deze mannetjes spelen een rol aan de rand van de arena en wachten op hun beurt als een territoriale man even niet oplet. Deze mannetjes hebben overwegend lichte kleuren. Tenslotte, en dit is pas sinds 2008 bekend, zijn er mannetjes die het verenkleed van een vrouwtje hebben, maar de geslachtsorganen van een mannetje. Zij hebben dus ook geen kraag. Deze derde sekse komt weinig voor, maar zij proberen buiten de arena met een vrouwtje te paren. Zodoende genoeg redenen om kemphanen bijzonder te noemen.
Veel kijkgenoegen bij dit blog en bedankt nog voor jullie leuke reacties op het vorige blog over de (Orpheus)spotvogel. (klik hier)
Groet, Ad
Kemphaan man, een donker exemplaar, een territoriale man zou je dan zeggen, maar verderop in het blog zal blijken dat er nog een dominantere is.
Een ander lichter gekleurd mannetje dat lager staat in de pikorde.
In rusttoestand zie je niet zoveel van de kraagveren, maar bij opwinding wordt dat wel anders zoals verderop in het blog zal blijken.
Ze zijn erg statig, de trots straalt er vanaf als je dit zo ziet.
Helaas kon ik niet vanaf een lager standpunt fotograferen.
Ook bij dit satellietmannetje zie je duidelijk de kraagveren die in z'n nek "verpakt" zitten.
Ik vond de kleur van het water wel mooi passen bij de blauwe kleuren in z'n verendek en de oranje-gele poot- en snavelkleur.
Aanvankelijk hield hij me scherp in de gaten.
Maar als je je rustig houdt win je al snel het vertrouwen en gaan ze over tot de orde van de dag en dat is meestal foerageren.
Als ze dan aan land komen kun je weer heel andere foto's maken.
Zeker als er dan nog andere vogels in beeld verschijnen, zoals hier een bontbekpleviertje, weliswaar in de onscherpte door het gekozen diafragma. Ook al is het geen soortgenoot, je zag meteen dat hij al begon te pronken en z'n veren opzette.
Een trotse kemphaan man.
Even later stapte hij weer parmantig het water in...
... om zich op te maken voor wat meer avontuur.
En probeerde daar de aandacht te trekken van een foeragerend vrouwtje. Je ziet hier meteen dat de mannetjes een stuk groter zijn dan de vrouwtjes.
Al pronkend probeerde hij haar te verleiden, maar ze verkoos de vluchtweg.
Hem gedesillusioneerd achterlatend. De eerlijkheid gebied te zeggen dat ik hier de balk, te zien in vorige foto, omwille van de compositie (niet heel mooi) heb weg geshopt.
Alle foto's in dit blog zijn gemaakt op twee verschillende dagen met een tijdsbestek van 4 dagen daartussen. Bovenstaande foto's zijn van de eerste dag.
Enkele dagen later trof ik weer een hele andere setting aan met weer andere kemphanen, waaronder dit territoriale mannetje naar later bleek.
Ook dit mannetje wist van wanten, maar moest het toch afleggen tegen dat in de vorige foto.
Alhoewel veel donkere partijen in z'n verenkleed was dit mannetje ook de mindere van de hele donkere territoriale man. Hier wordt het vrouwtje in zijn nabijheid nog door de hoger in de pikorde staande man geduld, maar in de arena delft hij toch het onderspit.
Uiteindelijk verzamelden zich een aantal mannen in de arena en kon ik, weliswaar van wat veraf, enkele plaatjes maken die ik voor ogen had. Je hebt het nou eenmaal niet in de hand waar het schouwspel zich gaat afspelen en als er water tussen zit kun niet dichterbij komen.
De hele donkere haan veroverde al heel gauw zijn plek in het midden van de arena waarbij het wel leek of de boomstam als zijnde de overkant ook een bepaalde rol leek te vervullen.
De twee meest dominante mannen vlogen elkaar behoorlijk in de veren.
En dat ging er heftig aan toe, hier doen deze vogels hun naam echt eer aan.
Uiteindelijk staat hij als triomfator trots in het midden, alle andere hanen heeft hij van zich afgeschud.
Tenslotte worden al die losers het water ingejaagd.
Als hij dan zijn heil elders gaat zoeken wordt hij door de verliezers na gekeken.
Na zo'n matpartij, dit was de verliezend finalist, is het goed de veren weer eens op te schudden.
De winnaar loopt terug het water in.
Nagekeken door een van de verliezers.
Het leek wel of deze met inkt overgoten was.
Ook hij ging al snel over tot de orde van de dag.
De winnaar vierde nog even zijn hegemonie met z'n borst vooruit.
En ook hij ging al weer snel over tot foerageren, belangrijk als je de sterkste wilt blijven natuurlijk.
Tenslotte nog enkele close-ups van de kemphaan koning.
Hier zijn goed de wratten op z'n kop boven de snavel implant te zien, een teken van broedrijpheid.
Slotwoord: Een heel lang blog van slechts een soort, maar omdat kemphanen zoveel verschillende verschijningsvormen hebben leek het me dat er toch voldoende afwisseling in zit.
