Door op een foto te klikken krijgt u een vergrote weergave. De foto, vooral de scherpte, is dan echt van veel betere kwaliteit.

Op mijn beelden rust copyright (© advanduren) en ze mogen niet voor andere doeleinden worden gebruikt dan waarvoor mijn schriftelijke toestemming is verleend.

dinsdag 1 juni 2021

Kemphaan

Ik had al best veel kemphanen gezien en gefotografeerd maar dat was nagenoeg altijd als de vogels in winterkleed waren en ze er allemaal zo'n beetje hetzelfde uitzien. De wens bestond dan ook om deze bijzondere vogels eens in zomerkleed te kunnen fotograferen met hun uitbundige verentooien en in allerlei verschillende kleurschakeringen, althans de mannetjes. En als dat dan ook nog zou gebeuren op hun baltsplaats, de zgn. arena dan zou het plaatje compleet zijn. Die wens kwam in het voorjaar van 2019 uit en daar gaat dit blog dan ook over. 

De kemphaan is een steltloper die behoort tot de snipachtigen en het mannetje is een stuk groter dan het vrouwtje. Het gaat heel slecht met ze, hooguit enkele broedgevallen per jaar en hij is daarom in Nederland ook geplaatst op de rode lijst en in Belgiƫ is hij zelfs als broedvogel uitgestorven.

Kemphanen zijn in zoverre bijzondere vogels dat er sprake is van dimorfie (verschil in verschijningsvorm) binnen dezelfde sekse, n.l. de mannetjes (hanen). Bij dat verschil is er sprake van een totaal ander verenkleed, afwijkend van soortgenoten binnen dezelfde groep en sekse. Iets dat je ook bij buizerds ziet. Maar bij kemphanen is ook de rol die ze afzonderlijk vervullen binnen de groep afwijkend van elkaar. Zo is er sprake van territoriale mannetjes die binnen de groep in de arena de baas spelen en met de meeste vrouwtjes paren. Deze mannetjes zijn over het algemeen donker gekleurd met veel zwart en rode kleuren in de veren. Daarnaast heb je de zgn. satelliet mannetjes. Deze mannetjes spelen een rol aan de rand van de arena en wachten op hun beurt als een territoriale man even niet oplet. Deze mannetjes hebben overwegend lichte kleuren. Tenslotte, en dit is pas sinds 2008 bekend, zijn er mannetjes die het verenkleed van een vrouwtje hebben, maar de geslachtsorganen van een mannetje. Zij hebben dus ook geen kraag. Deze derde sekse komt weinig voor, maar zij proberen buiten de arena met een vrouwtje te paren. Zodoende genoeg redenen om kemphanen bijzonder te noemen.

Veel kijkgenoegen bij dit blog en bedankt nog voor jullie leuke reacties op het vorige blog over de (Orpheus)spotvogel. (klik hier)

Groet, Ad


Kemphaan man, een donker exemplaar, een territoriale man zou je dan zeggen, maar verderop in het blog zal blijken dat er nog een dominantere is.


Een ander lichter gekleurd mannetje dat lager staat in de pikorde.


In rusttoestand zie je niet zoveel van de kraagveren, maar bij opwinding wordt dat wel anders zoals verderop in het blog zal blijken.


Ze zijn erg statig, de trots straalt er vanaf als je dit zo ziet. 


Helaas kon ik niet vanaf een lager standpunt fotograferen.


Ook bij dit satellietmannetje zie je duidelijk de kraagveren die in z'n nek "verpakt" zitten. 

  

Ik vond de kleur van het water wel mooi passen bij de blauwe kleuren in z'n verendek en de oranje-gele poot- en snavelkleur.


Aanvankelijk hield hij me scherp in de gaten.


Maar als je je rustig houdt win je al snel het vertrouwen en gaan ze over tot de orde van de dag en dat is meestal foerageren.


Als ze dan aan land komen kun je weer heel andere foto's maken.


Zeker als er dan nog andere vogels in beeld verschijnen, zoals hier een bontbekpleviertje, weliswaar in de onscherpte door het gekozen diafragma. Ook al is het geen soortgenoot, je zag meteen dat hij al begon te pronken en z'n veren opzette.


Een trotse kemphaan man.


Even later stapte hij weer parmantig het water in...


... om zich op te maken voor wat meer avontuur.


En probeerde daar de aandacht te trekken van een foeragerend vrouwtje. Je ziet hier meteen dat de mannetjes een stuk groter zijn dan de vrouwtjes.



Maar het vrouwtje leek niet erg van hem onder de indruk.


Al pronkend probeerde hij haar te verleiden, maar ze verkoos de vluchtweg.


Hem gedesillusioneerd achterlatend. De eerlijkheid gebied te zeggen dat ik hier de balk, te zien in vorige foto, omwille van de compositie (niet heel mooi) heb weg geshopt.


Alle foto's in dit blog zijn gemaakt op twee verschillende dagen met een tijdsbestek van 4 dagen daartussen. Bovenstaande foto's zijn van de eerste dag.


Enkele dagen later trof ik weer een hele andere setting aan met weer andere kemphanen, waaronder dit territoriale mannetje naar later bleek.


Ook dit mannetje wist van wanten, maar moest het toch afleggen tegen dat in de vorige foto.


Alhoewel veel donkere partijen in z'n verenkleed was dit mannetje ook de mindere van de hele donkere territoriale man. Hier wordt het vrouwtje in zijn nabijheid nog door de hoger in de pikorde staande man geduld, maar in de arena delft hij toch het onderspit. 


Uiteindelijk verzamelden zich een aantal mannen in de arena en kon ik, weliswaar van wat veraf, enkele plaatjes maken die ik voor ogen had. Je hebt het nou eenmaal niet in de hand waar het schouwspel zich gaat afspelen en als er water tussen zit kun niet dichterbij komen.


De hele donkere haan veroverde al heel gauw zijn plek in het midden van de arena waarbij het wel leek of de boomstam als zijnde de overkant ook een bepaalde rol leek te vervullen.


De twee meest dominante mannen vlogen elkaar behoorlijk in de veren.


En dat ging er heftig aan toe, hier doen deze vogels hun naam echt eer aan.


Uiteindelijk staat hij als triomfator trots in het midden, alle andere hanen heeft hij van zich afgeschud.


Tenslotte worden al die losers het water ingejaagd.


Als hij dan zijn heil elders gaat zoeken wordt hij door de verliezers na gekeken.


Na zo'n matpartij, dit was de verliezend finalist, is het goed de veren weer eens op te schudden.


De winnaar loopt terug het water in.





Nagekeken door een van de verliezers.


Het leek wel of deze met inkt overgoten was.


Ook hij ging al snel over tot de orde van de dag.


De winnaar vierde nog even zijn hegemonie met z'n borst vooruit.


En ook hij ging al weer snel over tot foerageren, belangrijk als je de sterkste wilt blijven natuurlijk.


Tenslotte nog enkele close-ups van de kemphaan koning. 


Hier zijn goed de wratten op z'n kop boven de snavel implant te zien, een teken van broedrijpheid.



Slotwoord: Een heel lang blog van slechts een soort, maar omdat kemphanen zoveel verschillende verschijningsvormen hebben leek het me dat er toch voldoende afwisseling in zit. 

30 opmerkingen:

  1. Geweldig Ad wat heb je hier een pracht serie van weten te maken.zelf heb ik dit nog nooit gezien maar wie weet.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je Bas, dit zou jij ook kunnen zien, de plek waar ik deze foto's gemaakt heb is goed te bereiken en je zou deze foto's zelfs vanuit de auto kunnen maken. Deze foto's zijn van enkele jaren geleden, maar vorige week nog fotografeerde ik kemphanen in zomerkleed vanaf de openbare weg.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  2. Hoi Ad,
    Kemphanen heb ik in het wild nog nooit zo bezig gezien. In een dierentuin heb ik wel eens kemphanen gezien die hun verentooi opzetten. Het is en blijft een fraai gezicht. En natuurlijk is het ook heel opmerkelijk dat de mannetjes zoveel variatie in verenpak kunnen hebben. Hoe zullen kemphanen met een licht verenpak ooit dominant kunnen worden? Veranderen de kleuren in de loop der jaren? Het zou toch heel frustrerend voor een aantal hanen zijn als ze door een licht verenpak nooit een echte kans zouden krijgen om te paren en de andere hanen te overheersen. Je zal ongetwijfeld met veel plezier naar de gevechten gekeken hebben. Het is tenslotte een interessant schouwspel.
    Groet, Kees

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Kees,

      Je moet er wel voor naar het noorden, maar kemphanen zijn hier zeker in het wild te zien. Vorige week nog fotografeerde ik twee prachtige hanen met kragen in Friesland. De relatie tussen dominantie en verenkleur schijnt genetisch bepaald te zijn en verandert niet in de loop der jaren, je bent een honkman of niet en een satellietman of faar wordt nooit een territoriale (honk)man. Het is inderdaad fascinerend om kemphanen op hun lek (arena) bezig te zien. Dank je voor je reactie.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  3. Hallo Ad, heel bijzonder om ze in hun element te zien op een toernooiveldtje. Helaas in mijn omgeving niet op deze manier te zien! Gr. Ben

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Ben,

      Ja, het is inderdaad bijzonder om dit mee te maken, die kemphanen leven in de zomer een heel eigen leven, boeiend om dat te bestuderen. Ze zitten ook niet in mijn omgeving (zuiden) maar ik ga er speciaal voor naar het noorden. Bedankt voor je reactie.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  4. Hoi Ad, prachtige fotos van de kemphanen. Ik zie ze hier soms wel maar meestal ver weg. Vooral de lichte vind ik mooi. Groetjes Caroline

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Caroline,

      Dank je, in Zeeland heb ik ze ook wel gezien, maar altijd in winterkleed, ze zijn dan niet echt opvallend en van veraf lijken ze wel wat op diverse andere soorten steltlopers.

      Groetjes,
      Ad

      Verwijderen
  5. Hallo Ad
    Geweldige serie foto's en een leerzaam blog over deze soort.
    Zo zie ik ze helaas zelden bij mij in de buurt.
    Knap vastgelegd.
    Groet Bert

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Bert,

      Leuk dat je er wat van opgestoken hebt, er is nog veel meer over te zeggen, maar dat voert te ver voor een blog. In zomerkleed zul je ze bij jou in de buurt ook niet snel zien, daarvoor moet je toch naar het noorden. Dank je voor je compliment.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  6. A wonderful series of images. Ruff is a bird that is an extreme vagrant in North America, and rarely seen here. The closest I have come to a male in breeding plumage was a bird already moulting at Le Teich Ornithological Reserve in France. It would be a dream come true to see a group of males at a lek, something that is unlikely to happen, so your pictures are especially welcome. I was always under the impression that males with a white ruff won the most matings but you seem to indicate the opposite. I have a wonderful book on this species by Johan G. van Rhijn. Perhaps you are familiar with it. I will check to see what he has to say on this issue. Thanks for a fine post, extremely informative and very well illustrated.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo David,

      Op de eerste plaats bedankt voor je compliment. Kemphanen komen hier ook niet veelvuldig voor, vooral in zomerkleed zie je ze niet veel en ik kan je verzekeren dat het fascinerend is om zo'n groep op hun lek bezig te zien. Misschien toch een reden voor je om nog eens terug naar Frankrijk te gaan. Leuk dat je mijn foto's voorlopig als goed alternatief beschouwt. De vogels met een donkere kraag zijn volgens mijn waarneming echt dominant t.o.v. die met een witte kraag. Ik ken het boek van Johan van Rhijn niet maar heb het even opgezocht op internet, interessant. Hier heeft Theunis Piersma, hoogleraar trekvogelecologie er onderzoek naar gedaan.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  7. Hai Ad,

    Zodra er bij mij kemphanen in de buurt zitten, probeer ik er direct naartoe te gaan. Prachtige vogels zijn het. Vorig jaar zat hier een groep van een stuk of 40 en net toen ze goed in baltskleed kwamen, sloeg de droogte toe en waren ze snel vertrokken. Lekker dat jij zo zo mooi hebt kunnen fotograferen. Jammer dat je ze dan met opgezette kragen net niet zo mooi dichtbij kreeg. Wel erg fijn dat je verschillende gekleurde mannen van betrekkelijk dichtbij hebt vast kunnen leggen. Het is toch best uitzonderlijk voor Nederland om ze zo te treffen. Ik hoop dat ze de komende jaren nog eens terugkomen als broedvogels in mijn omgeving.

    Groet,
    RenƩ

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi RenƩ,

      Goh, dat is pech zeg als je dan ziet dat ze langzaam een metamorfose ondergaan naar zomerkleed en dan door de droogte op de vlucht moeten, weer een negatief voorbeeld van de klimaatverandering zou ik zeggen. Je hoopt dat zo'n lek dichtbij is zodat een gevecht van dichtbij kunt fotograferen, maar daar heb je geen invloed op. Vorige week kon ik overigens in Friesland nog twee hanen in gevecht met opgezette kragen van niet al te veraf fotograferen, dat kwam te laat voor dit blog maar ik zal die zeker in de toekomst nog laten zien. Je ziet dit tafereel inderdaad niet vaak in Nederland, ik zou er als de kippen bij zijn als dit in mijn omgeving te zien was. Bedankt voor je reactie.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  8. Hoi Ad,
    wat een mooie serie van die kemphanen en mooi in beeld gebracht,
    groetjes Herman,

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ha Ad,
    wat een gaaf blog!!
    Allereerst al je informatie in het begin. Ik had geen idee dat ze zĆ³ van verenkleed kunnen verschillen en wat de natuur daarmee aangeeft. En dan je foto's! Ook mooi te zien dat de vrouwtjes echt zo'n stuk kleiner zijn. Prachtige beelden van de verschillende mannen en dan ook nog een gevecht! Klasse om dat allemaal zo te zien; en voor ons om de beelden te kunnen bekijken.
    En o ja, wat zijn ze mooi!!

    Hartelijke groet, Corrie

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Corrie,

      Ik vind het wel leuk om me te verdiepen in de soorten die ik fotografeer. Uiteraard heb je een bepaalde basiskennis van de onderwerpen die je fotografeert, maar als je je verder verdiept in de gefotografeerde soorten krijg je steeds meer inzicht in de samenhang van allerlei facetten van de natuur. Leuk te lezen dat ik hiermee via dit blog ook aan mede-bloggers een bijdrage kan leveren.
      Bedankt voor je reactie en compliment.

      Groetejs,
      Ad

      Verwijderen
  10. Hallo Ad
    ich habe deinen Post mit viel Freude gelesen, solche schƶnen Vƶgel bekommt man hier nicht zu sehen, der Gewinner aber auch die Gegner sehen wirklich cool aus gerade wenn sie ihr Halsgefieder aufstellen .
    GrĆ¼sse Frank

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Frank,

      Dank je, ik vind het leuk dat je als boswachter hier enthousiast van wordt. De aanwezigheid van de kemphaan hier heeft volgens mij net het waddengebied te maken. In die zin zou hij wellicht in het Duitse waddengebied ook kunnen voorkomen. Het zijn prachtige vogels en door de verscheidenheid in hun verenkleed ook heel bijzonder.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen
  11. Hallo Ad,
    Wat een geweldige serie! En wat zijn de kemphanen toch mooie vogels. Ik heb met bewondering je foto's bekeken en de tekst gelezen. En die kemphanen, wat zien ze er anders uit als ze hun kraag opzetten, mooi hoe je dit allemaal in beeld hebt kunnen brengen.
    groetjes Ghita

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Ghita,

      Leuk dat je er zo enthousiast over bent, bedankt daarvoor. Een stukje toelichtende tekst vind ik altijd wel meerwaarde geven aan een blogbericht als ondersteuning aan de foto's. Het zijn, althans de mannetjes, in broedkleed prachtige vogels in al hun verscheidenheid. Niet in het minst te vergelijken met dezelfde vogels in hun winterkleed. Het was een genot om ze zo te kunnen fotograferen.

      Groetjes,
      Ad

      Verwijderen
  12. Hoi Ad,
    Gelijk maar foto 28 noemen...altijd een droom er zo een te zien, maar dat is me nog nooit gelukt! Sowieso niet in prachtkleed. Een geweldige jaloersmakend serie. Prachtige details zichtbaar. Wat een vakwerk weer! Ik heb er van genoten.
    Groetjes Maria

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Maria,

      Ja, dit was wel een buitenkansje, maar niet onmogelijk, vorige week kon ik in Friesland ook nog twee haantjes in zomerkleed fotograferen, die hadden echt een volle kraag. Zal ze binnenkort nog eens in een blog verwerken. Dank je dat je er zo enthousiast over bent en voor je compliment.

      Groetjes,
      Ad

      Verwijderen
  13. Hoi Ad.
    Kemphanen zijn mooie vogels vooral in broedkleed en het mannetje hun kraag opzetten, wij hebben ze in Finland gezien. Maar je hebt er 'n mooie serie van gemaakt en het is altijd mooi om deze soort te fotograferen.
    Groetjes Loes

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Loes,

      Ja, in de Scandinavische landen komen ze zeker ook voor. Zeker is het fantastisch om deze mooie soort ook hier in Nederland te kunnen fotograferen. Dank je voor je reactie.

      Groetjes,
      Ad

      Verwijderen
  14. Kenonne AD!!!!!

    Ik moest eerst ff bijkomen hoor!!
    Wat een allemachtig mooi blog met deze supermooie kemphanen!!!
    Al jaren wil ik ze zo fotograferen en dan ook nog eens met opgezette krag maar het enige wat ik altijd zie is inderdaad een kemphaan in inderdaad winterkleed of een vrouwtje in zomerkleed die ook nog eens te ver weg zit.
    Kom ik hier bij jou en ik sla me daar toch een partij groen uit!!! Zo gaaf en zo geweldig om te zien. Heb gelijk henk maar even naar de pc gesleept want ja, dit moet jij ook echt ff zien hoor. Ook hij vond je foto's geweldig en hij zie al: Zo zien wij ze helaas nooit!
    Werkelijk Ad, echt een topserie waar ik naast groen worden ook enorm van heb genoten! Dank je wel.

    Groetjes,
    Helma

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je, dank je Helma, mooi dat je zo enthousiast bent. En toch is het voor jou niet zo'n tour om dit te kunnen fotograferen, ik moet ervoor naar het noorden van het land, de Waddenkust en daar zit jij toch niet zo ver vandaan. Mooi ook dat Henk ze ook mooi vindt. Ik heb ze overigens hierna, enkele maanden geleden ook weer mooi kunnen fotograferen, er zaten twee volwassen mannen met gigantische kragen in de Bantpolder. Succes volgende week bij de grauwe klauwieren.

      Groetjes,
      Ad

      Verwijderen
  15. Słyszysz jak wzdycham z zachwytu! Cudowna seria zdjęć z terenu. Zazdroszczę tokujących batalionĆ³w!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Ludmila,

      Leuk dat je ze zo mooi vindt, ik weet overigens niet of in Polen ook kemphanen voorkomen. Bedankt voor je reactie.

      Groeten,
      Ad

      Verwijderen